โยคะ คือ การฝึกฝนร่างกายและจิตใจ ด้วยชุดท่าที่ออกแบบมาโดยเฉพาะ ประกอบกับการหายใจ นอกจากมีประโยชน์สำหรับคนทั่วไปแล้ว โยคะยังเป็นการออกกำลังกายที่ดีต่อคุณแม่ตั้งครรภ์ ช่วยบรรเทาและป้องกันปัญหาสุขภาพที่มักเกิดเมื่ออายุครรภ์มากขึ้น หนึ่งในนั้น คือ ปัญหากล้ามเนื้อและกระดูก
ระบบกล้ามเนื้อและกระดูก (Musculoskeletal system) ประกอบด้วยเนื้อเยื่อต่าง ๆ คือ กล้ามเนื้อลาย, กระดูก, เอ็น และข้อ สำหรับโรคที่เกิดกับระบบกล้ามเนื้อและกระดูก เช่น ตะคริว ปวดขา ปวดกล้ามเนื้อ กล้ามเนื้ออักเสบ กล้ามเนื้อฉีก กระดูกหัก กระดูกอักเสบ ปวดหลังจากหมอนรองกระดูกสันหลัง เอ็นฉีกขาดจากอุบัติเหตุ ข้อเสื่อม โรคข้อรูมาตอยด์
สำหรับหญิงตั้งครรภ์นั้น เมื่ออายุครรภ์มากขึ้น ทำให้เกิดภาวะต่าง ๆ ในระบบของกล้ามเนื้อและกระดูกได้ เช่น
- หลังแอ่น เป็นผลของการที่จุดศูนย์ถ่วงของร่างกายล้ำไปข้างหน้า และเป็นการถ่วงน้ำหนักของมดลูกที่ถ่วงไปข้างหน้า ทำให้สตรีตั้งครรภ์ต้องแอ่นหรือเกร็งกล้ามเนื้อหลังมากกว่าปกติ ทำให้เกิดอาการปวดหลัง
- ข้อต่อกระดูกในอุ้งเชิงกราน (sacroiliac,sacrococcygeal) และกระดูกหัวหน่าว (symphysispubis)จะยืดออกจากการเปลี่ยนแปลงของสเตอรอยด์ และรีแลกซินฮอร์โมน เป็นผลทำให้เกิดอาการปวดหลังช่วงล่างและก้นกบ ข้อต่อบริเวณอุ้งเชิงกรานและก้นกบอาจขยับได้บ้าง โดยเฉพาะไตรมาสสุดท้ายของการตั้งครรภ์อาจจะปวดแขน รู้สึกชาและอ่อนเพลียจากการที่หลังแอ่น ศีรษะและคอจะโค้งมาข้างหน้าไหล่จะหย่อนลงเนื่องจากร่างกายพยายามหาจุดสมดุลให้รับกับแรงโน้มถ่วงที่มากขึ้น
ข้อมูลจาก หนังสือ “โยคะสำหรับหญิงตั้งครรภ์” โดยสำนักการแพทย์ทางเลือก ระบุว่า การบริหารร่างกายแบบโยคะ จะช่วยยืดและคลายกล้ามเนื้อส่วนต่าง ๆ แบบช้า ๆ ไม่รุนแรง มีการยืดแล้วค้างชั่วครู่แล้วค่อยๆ ผ่อนคลายออก การยืดและหดกลับของกล้ามเนื้อจะทำให้เลือดดำถูกรีดกลับไปฟอกที่ปอดและหัวใจมากขึ้น ร่วมกับการหายใจแบบโยคะที่ลึก จะทำให้ออกซิเจนไปเลี้ยงร่างกายมารดาและทารกในครรภ์ได้อย่างเต็มที่
สำหรับการออกกำลังกายทั่วไป กล้ามเนื้อจะหดตัวอย่างแรงและเร็ว จะทำให้เกิดกรดแลคติกมาก การได้รับออกซิเจนเข้าไปชดเชยไม่พอ ทำให้ปฏิกิริยาในการกำจัดกรดแลคติกไม่สมบูรณ์ จึงมีกรดแลคติกคั่งอยู่ในร่างกายโดยเฉพาะในกล้ามเนื้อ อันเป็นสาเหตุให้เกิดการเมื่อยล้าของกล้ามเนื้อ (Fatigue)ในการฝึกโยคะจะไม่เกิดกรดแลคติกคั่งค้าง จึงทำให้รู้สึกผ่อนคลายอย่างเต็มที่
การฝึกโยคะอาสนะ จะช่วยให้กระดูกสันหลังมีความยืดหยุ่นดี มีการเคลื่อนไหวทั้ง 6 ทิศทาง ทำให้รูปร่างของผู้ฝึกปฏิบัติตั้งตรง ดูสวยงาม บุคลิกภาพดี หลังไม่โค้งงอ ซึ่งจะช่วยป้องกันโรคที่เกิดจากการคดงอกระดูกและเส้นเอ็นที่บริเวณหลังและโครงสร้างส่วนอื่นของร่างกาย เช่น ปวดหลัง หลังแอ่น ปวดตามบั้นเอว ปวดไหล่ แขน หรือยืนเอียง เป็นต้น
อย่างไรก็ตาม เพื่อความปลอดภัย ก่อนฝึกโยคะควรปรึกษาแพทย์ เพราะคุณแม่แต่ละท่านย่อมมีร่างกาย ความแข็งแรง และความเสี่ยงแตกต่างกัน
