วัยรุ่นยุคปัจจุบันโตมากับการเปลี่ยนแปลงของโลก สื่อและเทคโนโลยี ทำให้มีคาแรกเตอร์เป็นของตนเอง มีความฉลาดจากการเห็นโลกกว้างมากขึ้น ขณะเดียวกันความอดทนก็ลดน้อยลง จึงเป็นเรื่องที่พ่อแม่ต้องทำความเข้าใจเพื่อให้ครอบครัวอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุขและช่วยส่งเสริมให้ลูกเติบโตอย่างมีคุณภาพ
พญ.จิราภรณ์ อรุณากูร อาจารย์ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล กล่าวในงานเสวนา เรื่อง “เลี้ยงวัยรุ่น…ให้เป็นวัยรุ่ง” ว่า การจะเลี้ยงลูกวัยรุ่นให้ได้ดีต้องเลี้ยงให้ดีตั้งแต่วัยเด็ก เพราะธรรมชาติของวัยรุ่นจะไม่ค่อยอยากให้พ่อแม่มาพูดอะไรมากแล้ว เพราะเขาไม่ได้มีพ่อแม่เป็นหลักแล้ว แต่เขามีเพื่อน มีสังคม มีโลกออนไลน์ และมีความคิดเป็นของตนเอง
ดังนั้น การจะฝึกให้ลูกคิดเป็น ทำอะไรด้วยตัวเองได้ ต้องเริ่มตั้งแต่วัยเด็ก ผ่านการฝึกตั้งคำถามกับลูก ไม่ใช่การเข้าไปช่วยเหลือ บอกคำตอบ หรือห้ามลูกทุกอย่าง เช่น หากลูกทำน้ำหก ไม่ใช่ให้เขามาเช็ดน้ำทันที แต่ต้องตั้งคำถามให้ลูกคิดว่าจะแก้ปัญหาอย่างไร หรือลูกบอกว่าเพื่อนมีแฟน ไม่ใช่สั่งห้ามว่า ลูกอย่ามีแฟน แต่อาจถามว่าลูกคิดอย่างไร มีแฟนแล้วดีอย่างไร ต้องระวังเรื่องอะไรบ้าง ฯลฯ ซึ่งการฝึกคิดเช่นนี้สามารถฝึกได้ตั้งแต่เด็ก และจะติดไปจนโตเป็นวัยรุ่นที่เขาสามารถคิดเป็น
สิ่งสำคัญที่สุดสำหรับเด็กยุคใหม่ คือ การสอนให้เขารู้จักควบคุมตนเอง เพราะมีปัจจัยแวดล้อมที่เสี่ยงไปหมด เช่น ทำการบ้านแล้วเพื่อนแชตมาหา ก็ต้องควบคุมตนเองได้ที่จะทำการบ้าน ไม่ไปเพลิดเพลินกับการคุยกับเพื่อน ซึ่งการควบคุมตนเองนี้ต้องฝึกมากๆ แม้เป็นเรื่องที่ฝึกยาก แต่ก็สามารถฝึกได้ตั้งแต่เด็ก
การเลี้ยงลูกวัยรุ่น ไม่จำเป็นต้องพูดกับลูกมาก เพราะเขามีความคิดของตัวเอง แต่จะต้องฟังลูกให้มากขึ้นว่า เขาคิดอะไร คิดอย่างไร อยากเลือกอย่างไร ไม่ใช่ให้ลูกฟังสิ่งที่เราพูด บางครั้งอาจจะต้องปล่อยให้ลูกไปเผชิญผลลัพธ์กับสิ่งที่เขาเลือกเอง ซึ่งเด็กจะเรียนรู้ด้วยตัวเองว่า สิ่งที่เขาเลือกนั้นก่อเกิดผลดีหรือไม่อย่างไร
4 กระบวนการที่จะช่วยลูกบรรลุความสำเร็จที่เขาอยากเป็น มีดังนี้
- ทำให้เด็กมีการเคารพนับถือตนเองที่ดี
- ฝึกให้เด็กคิดเป็น วิเคราะห์ได้อะไรดีไม่ดี ถูกหรือไม่ถูก
- สร้างสัมพันธภาพที่ดีในชีวิตให้ลูก
- ฝึกให้เด็กมีจิตอาสา (เด็กที่พบว่าตัวเองมีความหมายกับใครสักคน โตไปเขาจะมีความสุขอย่างมาก)
ทั้ง 4 เรื่องนี้จะเป็นการสร้างต้นทุนที่ดีให้แก่ลูก และลูกจะเลือกผลลัพธ์ที่ดีให้แก่ตนเองได้ โดยพ่อแม่ต้องเป็นตัวอย่างให้แก่ลูก อย่าตั้งผลลัพธ์กับลูก แต่ให้ตั้งเป้ากระบวนการที่จะไปสู่ผลลัพธ์ที่ลูกต้องการ
