เมื่อพูดถึงตุ๊กตาลูกเทพตอนนี้ คงไม่มีใครไม่รู้จักเพราะกลายเป็นกระแสทางสังคมที่มีทั้งด้านบวกและด้านลบ ซึ่งคนส่วนใหญ่มักจะรู้จักตุ๊กตาลูกเทพในด้านของความเชื่อและไสยศาสตร์ แต่มีซักกี่คนจะรู้ถึงที่มาที่ไปที่แท้จริงก่อนจะกลายมาเป็น… ตุ๊กตาลูกเทพ
ตุ๊กตาลูกเทพ แท้จริงแล้วมีที่มาจาก ตุ๊กตาเสมือนมนุษย์ หรือในภาษาอังกฤษเรียกกันว่า Reborn Doll เกิดขึ้นจากนักสะสมผู้คลั่งไคล้ตุ๊กตาที่ต้องการทำตุ๊กตาเด็กให้มีรูปร่างหน้าตาเสมือนเด็กจริงๆ ให้มากที่สุด ซึ่งพบครั้งแรกในยุโรปราวๆ ปี 1999 ต่อมาทางการแพทย์เล็งเห็นประโยชน์ของการใช้ตุ๊กตาเสมือนมนุษย์นี้ในการรักษาผู้ป่วยในหลากหลายอาการและช่วงวัย ดังนี้
- จิตแพทย์และกุมารแพทย์นำมาใช้เป็นเครื่องมือสื่อสารกับเด็กที่ปัญหา
- สูตินรีแพทย์นำมาใช้ในการสอนคุณแม่มือใหม่ ให้เรียนรู้วีธีการเลี้ยงลูก ดูแลลูก
- ที่น่าสนใจคือ มีการนำตุ๊กตาเสมือนมนุษย์นี้ช่วยบำบัดผู้ป่วยสมองเสื่อม (Dementia) เป็นการถดถอยทางสมองที่พบบ่อยมากในผู้สูงอายุ เรียกว่า การบำบัดด้วยตุ๊กตาเสมือนมนุษย์ (Reborn doll therapy) ซึ่งในช่วง 5 ปีที่ผ่านมาตุ๊กตาเสมือนมนุษย์ถูกใช้อย่างแพร่หลายมากขึ้นใน care home ของประเทศอังกฤษ ซึ่งคล้ายๆ กับบ้านพักคนชรา
การบำบัดด้วยตุ๊กตาเสมือนมนุษย์นั้น ตั้งอยู่บนสมมติฐานที่ว่า ตุ๊กตาเสมือนมนุษย์จะช่วยกระตุ้นให้ผู้สูงวัยที่มีอาการสมองเสื่อมมีการสื่อสารมากขึ้นผ่านตุ๊กตาที่มีความซับซ้อนน้อยกว่า แม้งานวิจัยเกี่ยวกับการใช้ตุ๊กตาเสมือนมนุษย์ยังมีอยู่น้อย แต่เสียงตอบรับจาก care home จำนวนมากเป็นไปในเชิงบวก
ยกตัวอย่าง รายงานจาก care home ในเชสเตอร์ฟิลด์ ประเทศอังกฤษชี้ว่า การบำบัดด้วยตุ๊กตาเสมือนมนุษย์ช่วยลดการใช้ยาจิตเวชลงจาก 92% เหลือ 28% นอกจากนี้ ยังมีรายงานจากเมืองแมนเชสเตอร์ว่า ตุ๊กตาช่วยทำให้อารมณ์ของผู้ป่วยและครอบครัวดีขึ้นอย่างมาก นอกจากนี้ งานวิจัยยังพบว่า การบำบัดด้วยตุ๊กตาเสมือนมนุษย์ช่วยทำให้ผู้ป่วยสงบมากขึ้น ลดความกระสับกระส่าย และเพิ่มความสามารถในการสื่อสารให้มากขึ้นอีกด้วย โดยเชื่อว่าประโยชน์เหล่านี้เกิดจากการที่ผู้สูงวัยเหล่านั้นได้ย้อนความทรงจำไปถึงช่วงที่ตนเองยังทำหน้าที่เป็นพ่อแม่อยู่ และได้เป็นภาพสะท้อนกลับมาให้รู้สึกถึงคุณค่าและความหมายของชีวิตตนเพิ่มขึ้น
- นอกจากนี้เรายังพบว่า ตุ๊กตาเสมือนมนุษย์ ยังถูกนำมาใช้เยียวจิตใจของคู๋สามีภรรยาผู้สูญเสียลูกตั้งแต่ในครรภ์ ในวัยทารก หรือแม้แต่ผู้ที่มีบุตรยาก
ซึ่งในปัจจุบันอาจจะรวมไปถึงคู่รักร่วมเพศที่ไม่สามารถมีลูกเป็นของตนเองได้โดยธรรมชาติ ซึ่งการเยียวยาโดยการเลี้ยงตุ๊กตาเสมือนมนุษย์ ก็เปรียบได้กับการมีศูนย์รวมความรักและการได้มีส่วนร่วมทำกิจกรรมร่วมกัน เป็นการทดแทนสิ่งที่ขาดหายในจิตใจ ช่วยกระชับความสัมพันธ์ของคนในครอบครัวได้อีกทางหนึ่งคะ
ทุกสิ่งทุกอย่างในโลกนี้ล้วนมีทั้งด้านบวกและด้านลบ อยู่ที่การพิจารณานำมาใช้ให้เกิดประโยชน์ของแต่ละคน แต่ควรตะหนักว่าสิ่งที่ทำแล้วเกิดความสบายใจเรานั้นต้องไม่นำมาซึ่งความเดือดร้อนของตนเองและไม่ละเมิดสิทธิของเพื่อนร่วมสังคมด้วยนะคะ
