การขับถ่ายถือเป็นกิจวัตรประจำวันที่สำคัญสำหรับทุกช่วงวัย สำหรับทารกนั้นเป็นเรื่องที่คุณพ่อคุณแม่และผู้เลี้ยงดูควรให้ความใส่ใจเป็นอย่างยิ่ง เพราะเบบี๋ไม่สามารถสื่อสารเป็นคำพูดได้ จึงบอกต้องการเกี่ยวกับการขับถ่ายของตัวเองไม่ได้ หากไม่ได้รับการดูแลที่เหมาะสมย่อมนำไปสู่การเกิดปัญหา “ท้องผูก”
พญ.พัชร เกียรติสารพิภพ กุมารแพทย์ด้านระบบทางเดินอาหารและตับ โรงพยาบาลปิยะเวท ได้ให้ข้อมูลว่า…
การจะสังเกตลูกว่ามีอาการท้องผูกหรือไม่นั้นดูได้จากความถี่ของการถ่ายอุจจาระ ถ้าน้อยกว่า 3 ครั้งใน 1 สัปดาห์ หรืออาจถ่ายอุจจาระทุกวันแต่ต้องเบ่งมากและอุจจาระแข็ง อาจเป็นก้อนเล็กๆ คล้ายลูกกระสุนปืนอัดลม หรือเป็นก้อนที่มีขนาดใหญ่และแข็งมาก ทำให้รู้สึกเจ็บปวดขณะเบ่งถ่าย บางครั้งอาจมีเลือดปนออกมาด้วย ซึ่งเด็กอาจมีอาการท้องผูกได้ทุกช่วงวัย พบมากที่สุด คือ อายุ 6 เดือนถึง 4 ปี
สาเหตุของอาการท้องผูกในทารกรวมถึงเด็กเล็ก
- เด็กเปลี่ยนจากนมแม่หรือนมวัวดัดแปลงมาเป็นนมวัวธรรมดาอาจเกิดท้องผูกได้ เนื่องจากนมวัวมีอัตราส่วนของโปรตีนต่อคาร์โบไฮเดรตสูงกว่านมแม่
- เด็กที่ดื่มน้ำน้อยหรือสูญเสียน้ำมากจากอากาศที่ร้อนหรือเป็นไข้ อุจจาระจึงมีลักษณะที่แข็งขึ้นทำให้ขับถ่ายลำบาก
- เด็กไม่ชอบรับประทานผักและผลไม้
- เด็กห่วงเล่นและกลั้นอุจจาระจนเป็นนิสัย ซึ่งเป็นสาเหตุที่พบบ่อยในช่วงวัยอนุบาล
- เด็กที่ถูกฝึกให้ขับถ่ายเร็วเกินไปยังไม่พร้อมที่จะขับถ่ายเอง หรือเด็กที่มีความกังวลเกี่ยวกับการขับถ่าย ทำให้เกิดความเครียดและมีผลต่อความสัมพันธ์ระหว่างเด็กและพ่อแม่
- สาเหตุจากโรคทางกายอื่นๆ เช่น โรคลำไส้ใหญ่ส่วนปลายไม่มีปมประสาท โรคเกี่ยวกับประสาทไขสันหลัง โรคต่อมไธรอยด์ทำงานน้อย ภาวะผิดปกติของเกลือแร่แคลเซียมและโพแทสเซียม เป็นต้น
วิธีการป้องกันและดูแลเบื้องต้นสำหรับเด็กที่มีอาการท้องผูกบ่อย
ส่วนที่ 1: อาหาร ให้เบบี๋รับประทานอาหารที่มีเส้นใยและการดื่มน้ำอย่างเพียงพอ
ส่วนที่ 2: การฝึกนิสัยการขับถ่ายให้เด็กถ่ายอุจจาระทันทีที่มีความรู้สึกอยากถ่าย ควรฝึกให้นั่งถ่าย 10-15 นาทีทุกวันในเวลาเดิม โดยเวลาที่เหมาะสมคือหลังเวลาอาหาร เพราะจะมีการกระตุ้นให้ลำไส้ใหญ่บีบตัวช่วยให้ก้อนอุจจาระเลื่อนผ่านออกมาง่ายขึ้น ควรกล่าวชมเชย เพื่อให้ลูกมีความตั้งใจที่จะฝึกขับถ่ายต่อไป
ทั้งนี้ ไม่ควรซื้อยาระบายหรือยาสวนมาใช้กับเบบี๋เพราะเป็นการรักษาที่ไม่ถูกต้อง อาจทำให้อาการแย่ลง ดังนั้น หากพบปัญหาเกี่ยวกับการขับถ่าย ควรรีบพาเจ้าตัวเล็กไปพบแพทย์นะคะ
