ช่วงนี้เราได้ยินเรื่องของ “วัณโรค” หลังจากที่ดาราสาวชื่อดัง น้ำตาล The Star เสียชีวิตด้วยวัณโรคหลังโพรงจมูก ข้อมูลจากสำนักวัณโรค กรมควบคุมโรค ปี 2018 บอกว่า (คัดมาส่วนหนึ่ง; อ้างอิง)
วัณโรคเป็นปัญหาสาธารณสุขของประเทศไทย องค์การอนามัยโลกจัดให้ประเทศไทยเป็น 1 ใน 14 ประเทศของโลกที่มีภาระวัณโรค ประเทศไทยมีอุบัติการณ์ผู้ป่วยวัณโรครายใหม่และกลับมาเป็นซ้ำกว่า 119,000 ราย
วัณโรค (Tuberculosis หรือ TB) มีผลกระทบต่อปอดเป็นหลัก จากแหล่งข้อมูลขององค์การอนามัยโลก (WHO) เป็นหนึ่งใน 10 อันดับต้น ๆ ของการเสียชีวิตทั่วโลกโดยมีผู้เสียชีวิต 1.7 ล้านคนในปี 2016 และวัณโรคพบมากที่สุดในประเทศกำลังพัฒนา (แน่นอนว่าไทยเป็นหนึ่งในนั้น) อย่างไรก็ดี วัณโรคสามารถป้องกันได้และรักษาได้ภายใต้สภาวะที่เหมาะสม
วัณโรคมีอาการอย่างไร?
บางคนติดเชื้อแบคทีเรียวัณโรค แต่ไม่พบอาการ เงื่อนไขนี้เรียกว่า “วัณโรคแฝง” เชื้อวัณโรคสามารถอยู่เฉยๆ เป็นเวลาหลายปีก่อนที่จะกลายเป็นโรควัณโรค
วัณโรคที่มีอยู่มักจะทำให้เกิดอาการหลายอย่างที่เกี่ยวข้องกับระบบทางเดินหายใจโดยทั่วไปรวมถึงการไอเป็นเลือดหรือเสมหะ อาจมีอาการไอเป็นเวลานานกว่า 3 สัปดาห์และปวดเมื่อไอ หรือหายใจปกติ
อาการอื่น ๆ ได้แก่
- ความเหนื่อยล้าไม่ได้อธิบาย
- มีไข้
- เหงื่อออกตอนกลางคืน
- เบื่ออาหาร
- น้ำหนักลดลงไม่ทราบสาเหตุ
ในขณะที่วัณโรคมักมีผลต่อปอด แต่ก็สามารถส่งผลกระทบต่ออวัยวะอื่น เช่น ไต กระดูกสันหลัง ไขกระดูกและสมอง อาการจะแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับอวัยวะที่ติดเชื้อ ตัวอย่างเช่น วัณโรคของไตสามารถทำให้เราปัสสาวะเป็นเลือด
ใครที่มีความเสี่ยงต่อการเป็นวัณโรค?
WHO ระบุว่ากว่า 95% ของการเสียชีวิตทั้งหมดที่เกี่ยวข้องกับวัณโรคเกิดขึ้นในประเทศที่มีรายได้ต่ำและปานกลาง ผู้ที่ใช้ยาสูบหรือยาเสพติด หรือแอลกอฮอล์ในระยะยาวมีแนวโน้มที่จะได้รับเชื้อวัณโรคเช่นเดียวกับคนที่ได้รับการวินิจฉัยว่าติดเชื้อ HIV และปัญหาระบบภูมิคุ้มกันอื่น ๆ วัณโรคเป็นนักฆ่ามือหนึ่งของผู้ที่ติดเชื้อเอชไอวี ปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ สำหรับการเป็นโรค TB ได้แก่
- โรคเบาหวาน
- โรคไตระยะสุดท้าย
- มะเร็งบางชนิด
- ยาที่ระงับระบบภูมิคุ้มกันอาจทำให้ผู้คนมีความเสี่ยงในการเกิดโรควัณโรค โดยเฉพาะยาที่ช่วยป้องกันการปฏิเสธการปลูกถ่ายอวัยวะ
มีการใช้ยาอื่น ๆ ที่เพิ่มความเสี่ยงของการเป็นวัณโรค เช่น
- โรคมะเร็ง
- โรคไขข้ออักเสบ
- โรค Crohn (ทำความรู้จักโรคนี้ที่ ทำความรู้จัก “โรคโครห์น” อาการเหมือนอาหารเป็นพิษแต่ร้ายแรงกว่า!)
- โรคสะเก็ดเงิน
