เมื่อเกิด “โรค” ขึ้นกับเรา ปัจจัยสำคัญที่จะทำให้อาการดีขึ้นหรือหายจากความเจ็บป่วยนั้น ๆ ได้หนีไม่พ้น ยารักษาโรค อย่างไรก็ตาม ยามีทั้งคุณและโทษในตัวเอง จึงต้องมีความระมัดระวังในการใช้ยา ดังจะเห็นได้จากผู้ป่วยวัณโรคบางรายที่มีอาการไม่พึงประสงค์จากการรับประทานยาวัณโรคปอด
“วัณโรค” เป็นโรคติดต่อทางเดินหายใจ สามารถเกิดขึ้นได้ทุกส่วนของอวัยวะทั่วร่างกาย อาทิ ต่อมน้ำเหลือง กระดูกสันหลัง ข้อ ลำไส้ เยื่อหุ้มสมอง แต่ที่พบมากที่สุด คือ ที่ปอด หรือที่เรียกว่า “วัณโรคปอด” การติดต่อและการแพร่กระจายของวัณโรคเข้าสู่ร่างกาย เกิดจากผู้ที่รับเชื้อหายใจรับเชื้อโรคที่ปะปนอยู่ในละอองฝอยล่องลอยในอากาศเข้าสู่ปอด ในขณะที่ผู้ป่วยวัณโรคไอ จาม บ้วนน้ำลาย ขากเสมหะ ซึ่งผู้ป่วยวัณโรคปอดมักจะมีอาการสำคัญ ได้แก่ ไอแห้ง ๆ เรื้อรังติดต่อกันนาน 2 สัปดาห์ขึ้นไปอาจมีเลือดออกร่วมด้วย น้ำหนักลด เบื่ออาหาร อ่อนเพลีย มีไข้ช่วงบ่าย หรือตอนเย็น และเหงื่อออกมากในตอนกลางคืน
วัณโรคสามารถรักษาหายได้ หากปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด และรับประทานยาต่อเนื่องจนครบแผนการรักษา เนื่องจากขั้นตอนการรักษาจะต้องใช้ยาหลายชนิดร่วมกันและใช้เวลา ผู้ป่วยบางรายอาจพบอาการไม่พึงประสงค์จากการรับประทานยาวัณโรคปอด โดยอาการดังกล่าวอาจเกิดขึ้นได้ แต่ไม่เกิดกับทุกคนที่รับประทานยาวัณโรค
ผลข้างเคียงจากการรับประทานยาวัณโรคแบ่งออกเป็น 2 ชนิด คือ
1. ผลข้างเคียงที่เป็นอันตรายต่อร่างกาย เช่น พบผื่นที่ผิวหนัง หูหนวก เวียนศีรษะ ดีซ่าน สับสน การมองเห็นผิดปกติ ช็อก ปัสสาวะออกน้อย ผู้ป่วยต้องหยุดรับประทานยาทุกชนิดทันที และรีบมาพบแพทย์
2. ผลข้างเคียงที่เกิดอาการผิดปกติเล็กน้อย เช่น เบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ง่วง อาการคล้ายเป็นหวัด ผู้ป่วยไม่ต้องหยุดรับประทานยา แต่ควรมาปรึกษาแพทย์เพื่อให้แพทย์ทำการพิจารณาการรักษาเพิ่มเติม เมื่อรักษาไประยะหนึ่งและอาการทุเลาลงผู้ป่วยไม่ควรหยุดรับประทานยาเอง เนื่องจากจะทำให้เชื้อวัณโรคพัฒนาขึ้นส่งผลให้เชื้อทนต่อยาที่เคยรักษา จนเกิดอาการวัณโรคดื้อยา ส่งผลต่อการรักษาโรคได้
ข้อควรระวังในการใช้ยาในผู้ป่วยวัณโรคมีดังนี้
1. หญิงที่ตั้งครรภ์ หรืออยู่ในระหว่างให้นมบุตร ควรแจ้งแพทย์ทุกครั้ง
2. ควรรับประทานยาพร้อมน้ำเปล่า (งดนม) ก่อนหรือหลังรับประทานอาหารอย่างน้อย 2 ชม. เพื่อให้การดูดซึมมีประสิทธิภาพ
3. หากลืมรับประทานยาภายใน 12 ชั่วโมง สามารถรับประทานยาได้ตามปกติ หรือหากลืมรับประทานยาเกิน 12 ชม. ให้ข้ามมื้อนั้นไปและรับประทานมื้อต่อไปตามปกติ
ย้ำกันอีกครั้ง ปัจจัยที่สำคัญที่สุด คือ ผู้ป่วยวัณโรคต้องรับประทานยาอย่างต่อเนื่อง ไม่ควรหยุดยาเองโดยเด็ดขาด และหมั่นสังเกตอาการตนเอง หากมีอาการผิดปกติให้รีบมาพบแพทย์ทันที
