การคุมกำเนิดถือเป็นเรื่องสำคัญมากสำหรับคู่สามีภรรยาที่ยังไม่พร้อมจะมีเบบี๋ โดย “ยาเม็ดคุมกำเนิด” ถือเป็นวิธีคุมกำเนิดแบบชั่วคราวที่ได้รับความนิยมสูงสุดในสตรีวัยเจริญพันธุ์ ปัจจุบันยาเม็ดคุมกำเนิดมีปริมาณของฮอร์โมนสังเคราะห์ลดต่ำลงทำให้อาการข้างเคียงต่าง ๆ ลดน้อยลงแต่มีประสิทธิภาพสูงขึ้น
ยาเม็ดคุมกำเนิดสามารถแบ่งตามชนิดของฮอร์โมนได้เป็น 2 ชนิด
ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม (COCs)
ประกอบด้วยฮอร์โมนเอสโตรเจน และโปรเจสโตเจนที่มีประสิทธิผลในการป้องกันการตั้งครรภ์ COCs แบ่งออกเป็น 2 ชนิด
- Monophasic
หรือ fixed dose pills มีฮอร์โมนสังเคราะห์ของเอสโตรเจนและโปรเจสโตเจนในขนาดเท่ากันทุกเม็ด ในหนึ่งแผงจะมี 21 เม็ด หรือ 28 เม็ด โดย7 เม็ดสุดท้ายไม่มีฮอร์โมนเลย แต่เป็นยาหลอก
- Multiphasic pills
มีฮอร์โมนเอสโตรเจนและโปรเจสโตเจนในปริมาณที่ไม่เท่ากันทุกเม็ด สามารถแบ่งได้เป็น 2 ชนิด คือ ชนิด biphasic ที่มีฮอร์โมนต่างกัน 2 ระดับ และชนิด triphasic เป็นยาคุมกำเนิดที่มีฮอร์โมนต่างกัน 3 ระดับ ต้องกินเรียงตามลำดับ ห้ามกินข้ามโดยเด็ดขาด
ยาเม็ดคุมกำเนิดที่มีโปรเจสโตเจนอย่างเดียว (POPs)
หรือ minipill คือมีโปรเจสโตเจนปริมาณน้อยและเท่ากันทุกเม็ด แต่ละแผงจะมี 28 หรือ 35 เม็ด ความที่ไม่มีเอสโตรเจนจึงไม่มีอาการข้างเคียงของเอสโตรเจน แต่ประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดจะต่ำกว่าชนิดฮอร์โมนรวมเพราะการระงับไข่ตกไม่แน่นอน หากตั้งครรภ์มีโอกาสเป็นครรภ์นอกมดลูกได้
ขณะนี้มีอยู่ชนิดเดียวคือ Exluton R มี 28 เม็ดต่อแผง ส่วนอีกชนิดหนึ่งในกลุ่มนี้คือ ยาเม็ดคุมกำเนิดที่มีโปรเจสโตเจนในปริมาณสูง คือ levonorgestrel ในขนาด 0.75 มิลลิกรัม ที่มีขายในเมืองไทยมี 2 ยี่ห้อ คือ Postinor R กับ Madonna R เป็นยาคุมกำเนิดที่ใช้ในกรณีฉุกเฉิน (ยาคุมฉุกเฉิน) ต้องกิน 1 เม็ดใน 72 ชั่วโมงหลังการร่วมเพศที่ไม่มีการคุมกำเนิดมาก่อน
โดยทั่วไปยาเม็ดคุมกำเนิดเริ่มต้นกินระหว่างวันที่ 1- 5 ของรอบระดู สำหรับยาเม็ดคุมกำเนิดที่มีปริมาณฮอร์โมนต่ำ ในแผงแรกให้เริ่มกินในช่วงวันที่ 1-5 ของรอบระดูเช่นเดียวกัน แต่ควรกินให้เป็นเวลาเดียวกันทุกวันเพื่อป้องกันการลืม
ส่วนยาเม็ดคุมกำเนิดชนิด 21 เม็ด ทุกเม็ดจะมีฮอร์โมน เมื่อกินหมดแผงแล้วต้องงดเว้นการกิน 7 วัน เพื่อให้มีระดู แล้วจึงเริ่มกินแผงใหม่ สำหรับยาเม็ดคุมกำเนิดชนิด 28 เม็ด นั้น 21 เม็ดแรกเป็นฮอร์โมน ส่วนอีก 7 เม็ดเป็นยาหลอก ดังนั้น จึงกินเริ่มยาที่เป็นฮอร์โมนวันละเม็ดได้ทุกวันไม่ต้องงด
หากลืมกินยาเม็ดฮอร์โมน 1 เม็ด ให้รีบกินยาเม็ดที่ลืมทันทีที่นึกได้ และกินยาเม็ดต่อไปตามเวลาปกติ หากลืมกินยาเม็ดฮอร์โมน 2 เม็ด ให้กินยาเพิ่ม 1 เม็ดภายหลังอาหารเช้า 2 วัน และกินยาในแผงตามเดิมค่ะ
